Zwart Zaad
Nieuwsbrief 2009 nr. 2
18 mei - 13 november 2009

Antiracisme & vluchtelingenstrijd
All included vroeg een bijdrage voor de acties rond het hoger beroep van Ahmed Isa die is veroordeeld vanwege de Shipholbrand. De totale begroting voor de acties was € 30.000 waarvan € 5.650 voor de media- en actiebus, drukkosten voor de flyers en affiches, enz. Een enorm bedrag, maar we vinden het belangrijk dat de echte verantwoordelijken voor de brand op hun verantwoordelijkheid gewezen worden. Daarom hebben we € 200 gegeven voor een spandoek.

Stichting LOS, het Landelijk Ongedocumenteerden Steunpunt, gaat 3 x per jaar een krant uitgeven over de rechten van ongedocumenteerden. Een goed plan, maar omdat ze een structurele bijdrage vragen, een vast bedrag per krant, valt het niet binnen de doelstellingen van Zwart Zaad. Daarom houden we het op een solibijdrage van vijftig euro. Wel willen we graag jullie aandacht vestigen op het goede werk dat LOS doet. Kijk eens op www.stichtinglos.nl.

Een man die 6 maanden in vreemdelingenbewaring heeft gezeten in Kamp Zeist, heeft daar een verslag over geschreven. Hij wil dat uitgeven, als gratis te downloaden pdf maar ook 300 papieren exemplaren. Kosten € 1021, waarvan Zwart Zaad tweehonderd euro voor zijn rekening neemt, want publiciteit is een wapen in de strijd tegen het gevangen zetten van mensen wier enige ‘misdaad’ is dat ze niet over de juiste papieren beschikken.

Feminisme & Genderstrijd
Sinds 1998 wordt er in diverse landen jaarlijks op of rond 20 november een Transgender Day of Remembrance georganiseerd. Transgenders, hun naasten, vrienden en sympathisanten over de hele wereld staan stil bij slachtoffers van hate-crimes. Zaterdag 21 november organiseert het Transgender Netwerk Nederland de vijfde Nederlandse Transgender Gedenkdag. Dit jaar vindt de Gedenkdag plaats in Utrecht. Overdag is er een expositie op de Stadhuisbrug, aan het eind van de middag een tocht door de stad en rond 18.00 uur een herdenking met sprekers bij de Dom. Zwart Zaad verklaart zich solidair en heeft € 250 gedoneerd.

Milieu & Dierenrechten
Afgelopen zomer toerden eco-activisten op de fiets door de Balkan. Ze voerden actie in verschillende steden. We hadden een bijdrage willen leveren aan deze Ecotopia Biketour door de acties in Belgrado en Skopje financieel te adopteren. De Biketour was een groot succes en milieuactivisten uit verschillende landen hebben elkaar beter leren kennen, maar een deel van de activiteiten ging niet door, waardoor het geld van Zwart Zaad niet nodig was.

A Seed heeft € 200 gekregen voor de klimaattop in december in Kopenhagen. Ze gaan het gebruiken voor mobilisatie in Nederland en een demo en andere acties in Kopenhagen.

Repressie
Vereniging Vrijbit heeft stickers gemaakt om mensen te waarschuwen voor de wijziging in de paspoortwet. Vanaf 21 september 2009 worden biometrische gegevens zoals vingerafdrukken opgenomen in reisdocumenten. Deze gegevens worden opgeslagen in een chip die in het paspoort zit en in een centrale database die onder voorwaarden ook voor opsporingsdoeleinden mag worden gebruikt. Chip en database moeten aan de onmogelijke eis voldoen om tegelijkertijd toegankelijk en goed beveiligd te zijn. Dat is onhaalbaar, deze identiteitsgegevens liggen straks op straat, met identitietsdiefstal tot gevolg. De nieuwe paspoortwet maakt grote inbreuk maakt op de privacy, het opslaan van de gegevens in chip en database is onveilig en onder het mom van een reisdocumentenadministratie wordt een extra opsporingsregister in het leven geroepen. Redenen genoeg om hier aandacht voor te vragen. Zwart Zaad heeft € 100 gedoneerd voor 500 stickers.

In de krimpende markt van opiniebladen en kranten bleef Kleintje Muurkrant tot voor kort fier overeind. Helaas liepen ze tegen een rampzalig verlopen juridische procedure aan. Vanwege de hoge proceskosten en de hun opgelegde dwangsommen waren ze gedwongen een tijdje te stoppen, maar nu ze gaan weer verder! Daarvoor hebben ze wel geld nodig, ongeveer tienduizend euro. Zwart Zaad draagt daar aan bij met een solibijdrage van vijftig euro.

Woonstrijd
Op de landelijke demonstratie tegen het kraakverbod in Utrecht op 24 oktober, trotseerden tegenstanders van het kraakverbod de regen om vrolijk door de stad te banjeren. De sfeer was gemoedelijk en rustig en het aantal mensen dat meeliep nam gestaag in aantal toe; ruim 1000 mensen lopen mee tegen dat de Voorstraat bereikt is. Al is het kraakverbod niet van de baan, kraken gaat door. De organisatoren vroegen en kregen een bijdrage van Zwart Zaad van € 250.

Toen er in de jaren tachtig van de vorige eeuw veel gekraakt werd, namen huiseigenaars hun toevlucht tot ‘antikraak’; tijdelijke bewoning met een gebruikerscontract zonder de gebruikelijke huurbescherming. Niet alleen particuliere eigenaars maken gebruik van deze constructie, ook overheden en woningcorporaties. Er zijn nu naar schatting 50.000 woningzoekenden die anti-kraak wonen. Albert Heykamp heeft een reportage gemaakt over anti-kraakbedrijven: Leegstand Zonder Zorgen. Hij heeft tweehonderd euro gekregen om dvd’s van de reportage te kunnen maken.

Afgewezen
We hebben een aanvraag gehad van All included voor de reis- en verblijfskosten voor iemand uit Mali en iemand uit Mauritanië die naar het Noborderkamp in Lesbos wilden gaan. Ze hadden € 3.500 nodig. Hoewel het belangrijk is dat er mensen uit landen van waaruit mensen vluchten naar het Noborderkamp gaan, vonden we de kosten hiervoor te hoog.

Justitie moet schadevergoeding betalen na onterechte arrestatie op verdenking van terrorisme

door Jasper Muis

Samen met een goede vriend van mij werd ik in maart 2006 opgepakt op verdenking van het voorbereiden van een terroristische aanslag. We werden door een arrestatieteam op de Oude Gracht aangehouden en een dag lang onterecht op het politiebureau vastgehouden. Onlangs, meer dan drieënhalf jaar na de arrestatie, heeft de Arnhemse rechtbank ons in hoger beroep een schadevergoeding toegekend. Het bedrag zal worden gedoneerd aan stichting Zwart Zaad.

In maart 2006 startte de overheid de campagne "Nederland tegen terrorisme". Met onder andere een website, folders en paginagrote advertenties in dagbladen riep de coördinator terrorismebestrijding Tjibbe Joustra op tot waakzaamheid. Tegelijkertijd moest de Nederlandse burger gerustgesteld worden: zo wordt vermeld dat er in Nederland 200.000 professionals samen aan het werk zijn tegen terrorisme. "Het zou me niet verbazen dat zo’n advertentie over waakzaamheid ook averechtse effecten oproept", schrijft Willem Breedveld op 1 maart naar aanleiding van de start van de campagne in Trouw. Hij doelt op het omslaan van waakzaamheid in wantrouwen. Op zichzelf is er natuurlijk niks mis met een gezonde dosis oplettendheid. Echter: zo’n grootschalig aangepakte reclamecampagne en de indruk dat maar liefst 200.000 professionals dagelijks met deze zaak bezig zijn, suggereert dat we hier te maken met een kolossaal probleem en enorme dreiging. Het lijkt me dat mensen daar vooral zenuwachtig en paniekerig van worden. Grote kans dat we ons niet zo zeer gaan laten leiden door oplettendheid, maar door buitensporige bezorgdheid. Joustra geeft dit zelf ook al toe, want in zijn waakzaamheid-folder valt namelijk ook te lezen: "Het allerbelangrijkste is dat we ons niet laten leiden door angst. Misschien is wel het grootste gevaar van terrorisme dat er een sfeer ontstaat waarin we elkaar wantrouwen". We krijgen dus een dubbele boodschap te horen: we moeten vooral gerustgesteld zijn want de overheid is hard aan het werk, maar tegelijkertijd wordt ingeprent dat elke situatie levensgevaarlijk kan zijn en alles en iedereen altijd verdacht zou kunnen zijn.

Op 9 maart 2006, enkele dagen na de start van deze campagne, wordt ik opgepakt op verdenking van het voorbereiden van een terroristische aanslag. Eén van de medewerkers van een eetcafé vangt flarden op van een telefoongesprek dat ik bij de toiletten sta te voeren met een vriend van mij. Die neemt voor de grap als volgt de telefoon op: "Goedenavond, met Al Qaeda afdeling Ubbergen." Ik reageer met "Hallo, met Al Qaeda afdeling Utrecht" en vraag iets in de trant van: "Hebben jullie misschien nog wat ontstekingsmechanismen liggen voor een aanslag komende zaterdag, want bij ons zijn ze op?". Het antwoord is: "Nee, bij ons zijn ze ook op. Misschien kun je het aan afdeling Deurne vragen." We moeten er wat om grinniken en vervolgen met een alledaags gesprek. De medewerker van het café zegt in zijn verklaring aan de politie dat ik "een beetje een lacherig gezicht had" en hij letterlijk het volgende heeft gehoord: "Spreek ik met de islamitische terreurorganisatie? Wanneer krijg ik de ontstekers? Want ik wil zaterdag de aanslag plegen." Hij waarschuwt gelijk zijn collega-barman, die besluit bij mijn vriend aan tafel te komen zitten om polshoogte te nemen. Hij begint een gesprek en vraagt of die bellende vriend van hem van plan is om binnenkort een aanslag te plegen. Deze vriend van mij reageert (zo verklaart de getuige zelf) nuchter en hij geeft aan dat het mogelijk een grap zou kunnen zijn. Als ik ook weer aan tafel kom zitten, val ik in een discussie over geweld, mensenrechten en terrorisme. De getuige verklaart later dat "het twee mannen betrof welke idealistisch zijn ingesteld. Dit merkte ik uit het feit dat de mannen zich negatief uitlieten over de overheid en het systeem." Een voorbeeld: mijn vriend vraagt zich af waarom de Nederlandse overheid weigerde om asiel te verlenen aan Servische dienstweigeraars tijdens de oorlogen in voormalig Joegoslavië. Inmiddels is dan de politie reeds gewaarschuwd. Niet eens zozeer om direct alarm te slaan, zo verklaren de medewerkers zelf, maar meer om te vragen wat ze hier nou mee moesten. De Utrechtse politiecommissaris, die een paar keer telefonisch contact heeft met de medewerkers van het eetcafé, verklaart onder andere dat tijdens deze contacten werd aangegeven "dat de beide mannen ‘radicale/idealistische’ gesprekken voerden met elkaar".

Nadat we omstreeks een uur of twaalf ’s avonds het café verlaten, worden we op de Oude Gracht door een arrestatieteam hardhandig aangehouden. Op het politiebureau vallen we (wachtend op het voorgeleiding gesprek) beide in slaap op een tafel in de wachtruimte. We reageren beiden enigszins laconiek op de aanhouding en verdenking, omdat we verwachten dat de vergissing van de politie wel snel duidelijk zal worden. Na het verhoor, pas laat in de middag de volgende dag (niet echt een geruststellend idee indien er daadwerkelijk sprake zou zijn geweest van een acute terreurdreiging) krijgen we te horen dat de officier van justitie het kennelijk nodig vind om het onderzoek te vervolgen en ons in verzekering te stellen. Kort daarop, het is dan inmiddels al avond geworden, worden we beiden toch opeens zonder enige toelichting of excuses weer op straat gezet.

Let u er dus op dat u in het vervolg in de openbare ruimte geen woorden meer gebruikt zoals ‘aanslag’, ‘Al Qaeda’ of ‘moslim’, want dat kan op oplettende medeburgers als zeer verdacht overkomen. De politie wordt dan hoogstwaarschijnlijk onmiddellijk gewaarschuwd, geheel in lijn met de instructies van Joustra. In zijn folder valt lezen: "Het is moeilijk in het algemeen te zeggen wat verdacht is en wat niet. Dat hangt af van de situatie. (…) Het kan zijn dat u toevallig mensen met elkaar hoort praten en dat hun woorden u verdacht voorkomen. Licht de politie in."

Mijns inziens behoeft zulke waakzaamheid op zich nog geen probleem te zijn. Hetgeen mij het meest zorgen baart komt nu nog. Joustra zadelt de politie en justitie op met een dilemma. Enerzijds is wenselijk dat in geval van terroristische dreiging snel wordt opgetreden tegen diegenen die daarvoor verantwoordelijk en medeplichtig aan zijn. De overheid wil hierin uiterst voorzichtig en nooit te laat zijn. Maar als het gaat om (mogelijke) gevallen van terrorisme houdt dit in dat elke vergeten tas in de trein verdacht kan zijn, en voor de politie een reden om massaal uit te rukken. Want je weet immers maar nooit. Elke situatie kan immers een voorbereiding van een aanslag zijn. Deze mededeling aan de Nederlandse burger is op zichzelf natuurlijk niet onjuist. Waar de schoen begint te wringen, is dat de overheid tegelijkertijd graag successen wil laten zien. Zij wil een succesvolle strafvervolging zien. Deze twee zaken zijn echter niet met elkaar te rijmen: wil de politie zeker zijn van succes, dan moeten ze iemand gewoon op heterdaad aanhouden. Maar juist bij terrorisme wil en doet men dat niet en gebeurt het tegendeel: ook zonder enig bewijs of zonder concrete aanleiding grijpt de politie uit voorzorg al in. Eén half opgevangen telefoontje in de kroeg met de term ‘Al Qaeda’ of een gesprek met ‘idealistische’of ‘radicale’ ideeën is al voldoende. Dit leidt tot het probleem dat (niet verbazingwekkend) opgepakte personen bij gebrek aan bewijs en strafbare handelingen in deze gevallen (terecht natuurlijk) nooit veroordeeld kunnen worden. Maar het gedrag van de politie dient achteraf wel gerechtvaardigd te worden, zodat hierdoor fouten, veroorzaakt door overhaast optreden en voorbarig oordelen, niet of nauwelijks worden toegegeven. De overheid kan en wil niet erkennen dat extreme waakzaamheid leidt tot onjuistheden. Overigens: er is uiteraard nog een tweede manier om dit dilemma op te lossen. Dat is het strafrecht aanpassen. Zo houdt de nieuwe terrorismewetgeving in dat een ‘redelijk vermoeden’ niet meer nodig is om iemand op te pakken, ‘aanwijzingen’ volstaan.

Ook in deze zaak vindt politie en justitie het toegeven van de ongegrondheid van de arrestatie kennelijk niet vanzelfsprekend. In eerste instantie weigert het Openbaar Ministerie lange tijd de zaak wegens gebrek aan bewijs onvoorwaardelijk te seponeren. Er wordt een andere, zeer merkwaardige reden aangevoerd om de zaak niet te vervolgen – "verbeterd levensgedrag van verdachte" (sepotcode 55) - hetgeen impliceert dat de aangehouden personen tot inkeer zijn gekomen en hebben ingezien dat hun handelingen onjuist waren. Oftewel: het OM gaat vrijuit. Nadat de seponering eindelijk is rechtgezet, wijst de Utrechtse Raadkamer vervolgens het verzoek tot schadevergoeding vanwege de onterechte hechtenis af. Met als reden: deze mannen hebben de verdenking en inverzekeringstelling "aan zichzelf te wijten". Kortom: we hebben het er zelf naar gemaakt en de politie treft geen blaam. Ook hier dus weer de boodschap: de politie heeft in ieder geval niet overhaast of onjuist opgetreden.

Dit geval staat niet op zichzelf. Deze zaak is maar één van de vele voorbeelden van het onvermogen om excuses te maken en fouten toe te geven. Zoals iedereen weet zijn er in Nederland regelmatig aanhoudingen wegens vermeende terroristische voorbereidingen. Zo werden bijvoorbeeld in 2005 twee moslims in een internationale trein richting Amsterdam gearresteerd. Medereizigers belden een alarmnummer omdat zij vonden dat de twee mannen zich verdacht gedroegen. Zij gingen met een tas naar het toilet om zich te wassen voor het gebed. En tijdens de Nijmeegse Vierdaagse in 2004 werden twee mannen onterecht opgepakt en dagenlang vastgehouden omdat ze bezig zouden zijn met de voorbereiding van een bomaanslag op wandelende Amerikaanse militairen. Het zorgelijke is dat bij zulke bekendere gevallen vaak ook burgers, journalisten en politici meedoen aan het bij voorbaat goedpraten van het politieoptreden. Zodoende blijven mensen die aangehouden worden in de ogen van de publieke opinie verdacht, zelfs als achteraf blijkt dat de politie zich eigenlijk zou moeten verontschuldigen wegens fouten. Tekenend is dat je op de Wikipedia-pagina over terrorisme in Nederland onder het kopje "fundamentalistische moslimacties" beide bovengenoemde gevallen op de lijst terugvindt. Even voor de duidelijkheid: het gaat hier om mensen die, naar later bleek, onterecht zijn aangehouden. Er was hier alleen in de voorbarige ogen van de politie sprake van het voorbereiden van een terreuractie.

Zelfs in gevallen waarin achteraf wel een veroordeling door de rechter volgt, zoals in het geval van Samir A., is de voorbarigheid die vooraf ten toon gespreid werd misplaatst en hinderlijk. De advocate Britta Böhler was één van de weinigen die haar verbazing uitsprak over de reacties van de pers en politieke partijen op de arrestatie van Samir A. en zes andere terreurverdachten in oktober 2005. Terwijl niemand nog weet hoe de vork in de steel zit, worden de arrestaties al enthousiast gesteund en goedgekeurd. Het oordeel is al geveld. Je moet dan als rechter stevig in je schoenen staan wil je nog steeds een weloverwogen en onafhankelijk oordeel kunnen geven. Böhler stelt in haar in 2004 verschenen boek ‘De crisis van de rechtstaat’ dat de rechters in Nederland wel eens het laatste bastion van de rechtsstaat zouden kunnen zijn. Nu, meer dan drieënhalf jaar na onze arrestatie, blijkt dat er gelukkig inderdaad nog rechters zijn die tegenwicht bieden en het hoofd koel houden. De Arnhemse rechtbank heeft ons in hoger beroep een schadevergoeding toegekend.

Politiek café Alarm! - 20 jaar Zwart Zaad

Hoe organiseer je een actie

Maandag 23 november, 20.00 uur, ACU, Voorstraat 71
Gratis toegang

Onafhankelijk Utrechts aktiefonds Zwart Zaad bestaat twintig jaar en dat gaan we vieren. En er is geen beter cadeau dan een goed georganiseerde actie!
Het fonds dat (Utrechtse) actiegroepen steunt in hun buitenparlementaire acties voor een andere maatschappij, maak je natuurlijk blij met Heel Veel acties.

Daarom vanavond in Alarm! een cursus DIY actievoeren: van planning, begroting en steun-aanvraag tot en met de uitvoering, vanavond leer je het. Daarnaast komt Zwart Zaad zelf uitgebreid aan het woord en helaas dus ook de strijd die ze met de belastingdienst voeren over hun anbi-status. Wat nou: Zwart Zaad geen algemeen nut beogende instelling?!

Vanavond praten we erover en drinken we er één (twee, drie) op. Vrijdag gaan de voetjes van de vloer tijdens het benefiet voor Zwart Zaad met hun mede-jubilarissen Possible Suspect en Seein Red!

Benefietfeest voor Zwart Zaad

Seein’ Red & Possible Suspect Jubileumfeest

vrijdag 27 november, 21:30 uur, ACU,
Voorstraat 71 , Utrecht, entree € 5

Er zijn er twee jarig, hoera, hoera, dat kun je wel zien (valt wel mee hoor), dat zijn zijijij: het punktrio met ouderdomscouperose (20 jaar), en ACU’s eigen verdachte rock ‘n rollatorkwartet (15 jaar). Wij zijn allemaal uitgenodigd op hun feestje! Vanaf 21.30 uur gaan de wandelstokken aan de kant en komt de advocaat op tafel. Uiteraard spelen de ouwelui een deuntje. Een Special Guest is ook aangekondigd, maar onze jarigen wilden vooraf niet vertellen wie dat is. Wij vermoeden dat ze het gewoon zijn vergeten.

Komt allen op uw mooiste scootmobiel, en vier mee! Het entreegeld komt ten goede aan Zwart Zaad. Aansluitend disco van dj’s Riotgirl, Wilco DP en Chrissie-Q.